Veilig reizen

Botsingen

In 2020 waren in totaal 6 treinbotsingen, waarvan 1 aan de Europese definitie van significant ongeval voldoet vanwege de grote materiële schade. Alle botsingen vonden plaats op lage snelheid tijdens rangeerwerk. Er waren geen botsingen van een reizigerstrein en/of goederentrein. Er zijn ook geen botsingen geweest na een stoptonendsein (STS-)passage.

Europese definitie significant ongeval: Ongevallen met een schade > EUR 150.000, of dodelijke/zwaargewonde slachtoffers, of geen treinverkeer mogelijk op gehele baanvak > 6 uur

Ontsporingen

Er waren in 2020 in totaal 12 treinontsporingen, waarvan twee significant volgens de Europese definitie. Europese definitie: Aantal ontsporingen met een schade van > EUR 150.000 of dodelijke/zwaargewonde slachtoffers of geen treinverkeer mogelijk op gehele baanvak > 6 uur. Ontsporingen als gevolg van een ander veiligheidsincident worden niet afzonderlijk als ontsporing geregistreerd, maar bij de informatie over het betreffende incident opgenomen.

Het totaal aantal ontsporingen was lager dan voorgaande jaren. De meeste (11) van de ontsporingen vonden op lage snelheid plaats tijdens rangeerwerk. Er was één ontsporing van een reizigerstrein, op 2 januari bij Voorburg. Er waren geen ontsporingen van goederentreinen. 

Uit onderzoek van NS naar de ontspoorde reizigerstrein bij Voorburg bleek dat de oorzaak een gebrek aan een wiel was. Uit de analyse bleek ook dat het gebrek zichtbaar was in de hotbox-meetgegevens die voor het ongeval waren vastgelegd, maar dat deze onopgemerkt bleven omdat er geen alarmwaarden waren overschreden. ProRail onderzoekt of aanscherping van deze alarmwaarden zinvol is. 

Het aantal spoorstaafbreuken was 45, een afname van 14 ten opzichte van het gemiddelde over 2017– 2019. Ondanks de hete zomer was het aantal spoorspattingen met vier ook lager dan de afgelopen jaren. In 2020 moest daarnaast een aantal keer acuut het treinverkeer gestaakt worden omdat het spoor niet meer veilig berijdbaar was als gevolg van achterstallig onderhoud. Opvallend was dat een groot deel hiervan het emplacement Kijfhoek en haven- en industriesporen betrof. In 2020 zijn extra middelen vrijgemaakt voor vervangingen om deze onderhoudsachterstanden te verminderen. 

Vorig jaar doorgevoerde verbeteringen die het ontsporingsrisico verder moeten verlagen, zijn onder andere het besluit om de meest breukgevoelige ES-lassen te vervangen door robuustere typen, verbetering van de beheersing van het risico op het falen van het baanlichaam (bijvoorbeeld bij overvloedige regenval) en de professionalisering van het risicomanagement bij beheer en onderhoud.

Stoptonendsein passages

Het aantal STS-passages was 95^[1]. Daarbij werd 18 keer het gevaarpunt bereikt. Deze aantallen zijn aanmerkelijk lager dan in het voorgaand jaar (142 respectievelijk 34). Met name in het tweede kwartaal waren deze aantallen lager dan gebruikelijk, een gevolg van de uitgedunde dienstregeling vanwege corona.

Afgelopen jaar zijn diverse verbeteringen doorgevoerd. De 5^e tranche voor ATB-Vv is grotendeels uitgerold, waarbij 137 seinen van ATB-Vv zijn voorzien. Een nieuw ontwerp vertrekseinlicht is beproefd en de landelijke uitrol is aanbesteed. Er is een onderzoeksproef uitgevoerd naar het effect van korte seinafstanden op het risico van STS-passages. Ook is een tweede pilot voor het onderzoeken van het nieuwe type S-borden op NCBG (Niet-Centraal Bediende Gebieden) afgerond.

Branden

Vorig jaar waren er 28^[2] meldingen van branden en/of rookontwikkeling in treinen. Eén daarvan was vanwege de grote schade significant volgens de Europese definitie. Op 26 september was er een kleine brand in een elektrische loc van een goederentrein met wagens met gevaarlijke stoffen, waarbij de machinist lichtgewond is geraakt door het inademen van rook. Hij slaagde er in de brand zelf te blussen en er was geen risico voor branddoorslag naar de wagons.

In 2020 is nader onderzoek uitgevoerd naar de brandwerendheid van spoortunnels. Dit naar aanleiding van inzichten van Rijkswaterstaat waaruit bleek dat het toegepaste beton in de meest recent gebouwde wegtunnels minder brandwerend is dan verwacht. Uit de resultaten blijkt dat ook bij de recent gebouwde spoortunnels een extreme brand na verloop van tijd tot instortingsgevaar leidt maar dat er geen verhoogd risico is voor veilig vluchten.

Transferongevallen

In 2020 hebben zich in totaal 376 transferongevallen voorgedaan (2019: 771). Door de coronamaatregelen waren er in 2020 aanzienlijk minder reizigers op stations aanwezig. Daarmee is de daling van het aantal incidenten ongeveer in lijn met de daling van het aantal reizigers. Gezien de beschikbare omschrijvingen van ongevallen en het type ongevallen hebben deze ongevallen vooral te maken gehad met haast, onoplettendheid en reizigers die minder goed ter been zijn.

De tweede helft van het jaar stond vooral in het teken van coronamaatregelen op stations. Voorbeelden zijn het opstellen van draaiboeken, een continuïteitsplan en het nemen van uiteenlopende maatregelen die steeds werden aangepast vanwege continu wijzigende omstandigheden. De effecten van de maatregelen en de monitoring van de drukte en afstanden op stations waren afdoende.

Uitgevoerde verbeteracties betreffen onder meer de ontwikkeling van analysemiddelen voor loopstroomanalyse en crowdmanagement, pilots om de sociale veiligheid te verbeteren en uitbreiding van het aantal AED’s op stations. Verder is een onderzoek door het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) naar de brandveiligheid van gestalde elektrische fietsen c.q. het opladen in fietsenstallingen en de brandveiligheid bij zonnepanelen van start gegaan. Dit onderzoek wordt in het eerste kwartaal van 2021 afgerond.

• 1 Het definitieve aantal STS-passages wordt later in het jaar door de ILT vastgesteld. Op basis van nader onderzoek naar de incidenten kan dit definitieve cijfer iets afwijken van het hier genoemde voorlopige cijfer.
• 2 Dit aantal is niet goed te vergelijken met de aantallen van eerdere jaren, omdat er afgelopen jaar meer aandacht is gegeven aan de verificatie van de meldingen dan eerdere jaren. Hierdoor zijn er meer onterechte meldingen uitgefilterd dan in eerdere jaren het geval was.