Geluid en trillingen

Omwonenden rond het spoor kunnen last hebben van het geluid of de trillingen van passerende treinen. Ook werkzaamheden aan het spoor kunnen geluid en trillingen veroorzaken. Ons doel is om het spoor zodanig te beheren dat er voor de omgeving zo min mogelijk geluids- en trillingshinder ontstaat.

Steeds meer stillere goederentreinen

In 2020 is 2 miljoen euro aan subsidie verstrekt aan goederenvervoerders om met stillere goederenwagens te rijden. Met de Stimuleringsregeling Toename Stille Treinkilometers In Nederland stimuleren we sinds 2008 het ombouwen van bestaande goederenwagons en sinds 2013 ook het rijden met stillere goederentreinen. Sinds 2005 moeten alle nieuwe goederenwagons al aan strenge Europese geluidsemissie-eisen voldoen en vanaf december 2024 moeten op zogeheten stillere routes alle goederenwagens aan deze eisen voldoen. De prognose is dat door al deze acties in 2025 95% van de goederenwagens die in Nederland rijden van het stillere type zijn.

Een nieuwe rekencategorie voor stille sprinters

In 2020 heeft ProRail een grootschalig meetonderzoek afgerond waarmee is aangetoond dat de nieuwe generatie elektrische sprinter (zoals de GTW, SNG, SLT en de FLIRT) drie decibel stiller is dan de stilste rekencategorie uit het wettelijke reken- en meetvoorschrift. Op initiatief van ProRail wordt het rekenvoorschrift  uitgebreid met deze nieuwe stille rekencategorie.

Naleving geluidproductieplafonds

ProRail heeft in 2020 het nalevingsverslag geluidproductieplafonds (gpp’s) over 2019 gepubliceerd. Het aantal overschrijdingen is licht gestegen van 530 naar 600 referentiepunten, 1,1% van het totale aantal referentiepunten langs het spoor in Nederland.

Meerjarenprogramma Geluidsanering

In het Meerjarenprogramma Geluidsanering (MJPG) werken het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Rijkswaterstaat en ProRail samen aan het terugdringen van geluidsoverlast langs rijkswegen en hoofdspoorwegen. Na een landelijke inventarisatie en prioritering op weg- en spoorprojecten heeft het MJPG akkoord gekregen om het gehele programma volgens de huidige wettelijke regels uit te voeren. MJPG onderzoekt van 53.981 woningen of de gevelbelasting boven de saneringsnorm is. Voor de sanering is de verwachting dat binnen het MJPG in totaal 69 km geluidschermen en 224 km raildempers worden aangelegd en dat voor ruim 3.000 woningen aanvullende gevelisolatie zal worden toegepast. Het budget is hiertoe uitgebreid. Ook is er meer tijd gegeven voor de uitwerking van de saneringsplannen, namelijk tot en met 2023. Allereerst werkt MJPG nu aan 20 kleinere saneringsplannen met daarin de hoogst belaste woningen. Vanaf medio 2021 komen de saneringsplannen met de lager belaste woningen aan bod. De aanbesteding van de uitvoering van de maatregelen is voorzien in de vorm van raamcontracten met aannemers. Afsluiten van de raamcontracten is voorzien begin 2021. Omdat bij de werkzaamheden rekening gehouden moet worden met zowel veiligheidsmaatregelen als omwonenden zal de uitvoering in de komende jaren plaatsvinden.

Uitvoeringsprogramma Geluid Emplacementen

Binnen het Uitvoeringsprogramma Geluid op Emplacementen worden bij circa honderd emplacementen maatregelen getroffen. In 2020 is aan de uitwerking van geluidschermen in Dordrecht gewerkt.

Aanpak booggeluid

ProRail heeft in 2020 in Deventer het optredende booggeluid, het piepende geluid van treinwielen in bochten, aangepakt met de plaatsing van 36 stationaire conditioneringssystemen. De staatssecretaris had in het najaar van 2019 hiertoe in Deventer een toezegging gedaan. ProRail en NS zijn in 2020 in het zuidoosten van Nederland gestart met een grootschalige praktijkproef met de inzet van wiel-railconditionering (WRC) op FLIRT-treinen (NS-sprinters). Toepassing van WRC wordt gezien als dé structurele aanpak van booggeluid. Ook andere potentiële voordelen voor de spoorsector worden in deze pilot onderzocht, zoals de aanpak van de blaadjesproblematiek in de herfst.

Innovatieagenda bronaanpak spoortrillingen

Op verzoek van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat heeft ProRail in 2020 enkele concrete projecten opgepakt in het kader van de Innovatieagenda Bronaanpak Spoortrillingen. Zo zijn in Oisterwijk en Zevenaar 'under sleeper pads' aangelegd en zijn effectmetingen uitgevoerd. De meetresultaten tonen aan dat de verwachte trillingsreducerende werking inderdaad in de praktijk bereikt kan worden. Met Deltares is een praktijkproef met monitoring van trillingsniveaus via het bestaande glasvezelnetwerk langs de baan gestart. Doel is te onderzoeken of ProRail op basis van dit type informatie meer zicht kan krijgen op de actuele staat van de infrastructuur en de treinen, die gerelateerd is aan de opwekking van trillingen.

Daarnaast zijn enkele projectplannen voor onderzoek en ontwikkeling opgesteld en bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat ingediend. In nauwe samenwerking met de beoogde uitvoerders TU Delft, Deltares en TNO is een plan van aanpak uitgewerkt voor de ontwikkeling van STEM, het Spoortrillingen Emissiemodel. Doel is om bestaande en nieuwe kennis over de ontstaansmechanismen van trillingen in te kunnen zetten bij het ontwerp van spoor en materieel. Samen met de goederensector is een plan van aanpak opgezet om op basis van een grootschalig meetprogramma de trillingseffecten van de ‘onrondheid’ van wielen te monitoren. Doel is te onderzoeken of materieeleigenaren op basis van dit type informatie bijvoorbeeld gerichter onderhoud kunnen uitvoeren.

Afhandeling claims van schade aan gebouwen langs het spoor

ProRail hanteert een protocol voor de afhandeling van claims van schade aan gebouwen die in verband worden gebracht met spoortrillingen. ProRail heeft dit schadeprotocol in 2020 door TNO en Cauberg-Huygen laten actualiseren. Op basis van dit protocol kan ProRail besluiten om een claim af te wijzen of om nader onderzoek in woningen uit te laten voeren naar het causale verband tussen spoortrillingen en de geconstateerde schade.

Meer informatie: www.prorail.nl/geluid en www.prorail.nl/trillingen.